Toen we op 3 september vroeg in de morgen vertrokken vanuit Walcheren hadden we allemaal zoiets van: ja, we gaan naar Bosnië, maar wat zullen we daar gaan zien, als we de media moeten geloven een half aan puin geschoten en arm land, we waren allemaal zeer benieuwd naar deze avontuurlijke reis.
In Heerlen werd de eerste stop gemaakt waar onze chauffeur voor de reis aan boord kwam. Onze chauffeur Jovan was in Bosnië geboren maar woont al vele jaren in Nederland met zijn gezin. Omdat Jovan en zijn vrouw Mira vele jaren niet meer in Bosnië waren geweest kon op het laatste moment zijn vrouw ook mee omdat een deelneemster niet mee kon en zo wisten we dat we een goede tolk hadden tijdens de reis. Vanwege de vele wegwerkzaamheden op de Duitse snelwegen duurde de rit naar Passau vlak bij de Oostenrijkse grens toch langer dan gepland maar de bus was ingericht met beenruimte als royal class en zo kon iedereen vrij relaxt reizen.
In Passau hadden we onze eerste overnachting in een heel keurig net hotel en de volgende morgen na het ontbijt vertrokken we door Oostenrijk via Slovenië richting Kroatië maar bij de grens tussen deze twee landen hadden we de nodige vertragingen omdat we twee bussen voor ons hadden van “euroliner” welke allebei volledig werden gecontroleerd. Na de grenscontrole reden we via Zagreb richting de Bosnische grens. Wat opviel was dat op deze snelweg nergens een aanduiding was naar de landen of steden van Bosnië en Servië hetgeen een duidelijk signaal was hoe deze verhoudingen nog steeds liggen. Bij de Bosnische grens hadden we de normale controle met scannen van de paspoorten zonder verdere controle. Na het passeren van de grens begon onze rondreis door Bosnië.
Onze eerste bestemming was Banja Luka, een half uur rijden vanaf de grens. Het eerste wat ons opviel dat hier van een armoedige aanblik geen sprake was, integendeel, prachtige mooie grote huizen en alles heel erg schoon. Wel nog vele kapot geschoten huizen tijdens de Balkanoorlog welke allemaal eigendom waren van Serviërs maar nog in dezelfde staat stonden omdat de overdracht van de eigendomsrechten van de gevluchte Serviërs naar hun eigen land nog steeds niet is geregeld. In Banja Luka logeerden we in hotel Bosna gelegen midden in het centrum en het bekendste en meest luxe hotel van de stad en waarschijnlijk het enigste hotel dat een grote groep kon verwerken. Inmiddels was de meest bekende Balkan-gids Vasko die al vele jaren goed bevriend is met onze reisleider ook in Banja Luka gearriveerd welke ons tijdens de reis in Bosnië alles over het land zou gaan vertellen. De andere morgen hebben we eerst een bezoek gebracht aan de belangrijkste kathedraal van de streek met een lunchpauze op een bijzonder leuke uitspanning aan de rivier. Hierna een rondleiding door het centrum van de stad met start vanaf het fort “Kastel”. Banja Luka is een prachtige en enorm schone studentenstad met een heel leuk autovrij centrum met schitterende winkels, gebouwen en een overdekte markt. Een zeer relaxte stad zonder criminaliteit waar je dag en nacht alleen over straat kan lopen en enorm schoon, je ziet er geen papier of iets anders op straat liggen en met prijzen voor eten en drinken welke voor ons uit een ver verleden waren. Iedereen was enorm verrast over wat we zagen op ons eerste bezoek aan een Bosnische stad.
De volgende morgen vertrokken we uit Banja Luka voor de rit naar Mostar en na een half uurtje bereikten we het hooggebergte en waren allen verrast over de schitterende ongerepte natuur wat we daar zagen en tijdens de rit begon onze gids met de gehele geschiedenis van het voormalig Joegoslavië en aangezien Vasko geschiedenis heeft gestudeerd weet hij werkelijk alles van de Balkan en hij was een zeer welkome invulling tijdens de ritten maar ook zeer leerzaam en zelfs de in Bosnië geboren mensen waren bijzonder verrast over zijn kennis. Vasko is zelf ook geboren op de Balkan, in wat nu Kroatië is, rond het gebied midden Dalmatië. De eerste stop werd gemaakt in Jacje, een heel leuk pittoresk stadje in een dal in het hooggebergte met vele leuke watervalletjes. In de bekende citadel is het museum van AVNOJ en hier is de plaats waar Tito in 1943 zijn Joegoslavië heeft gesticht. De ruimte waar tussen diverse wereldmachten dit is ondertekend is nog volledig in takt en we hebben daar een uitgebreide uiteenzetting van gekregen. In het leuke en ook schone stadje Bugojne kregen we alle tijd om te lunchen , te winkelen of rond te kijken, ook weer een hele lange winkelpromenade en autovrij.
Daarna onze tocht voortgezet richting Mostar door het prachtige hooggebergte en langs pittoreske restaurantjes met lam aan het spit waar de spit onder andere werd aangedreven door een groot schoepenrad door opgepompt water uit een rivier. Een heel leuke attractie maar wel volle terrassen en restaurants. Bij het binnenrijden van Mostar viel wel op dat er in vele huizen en flats nog vele kogelgaten zichtbaar waren want Mostar zat tijdens de Balkanoorlog in een zware frontlinie vanwege zijn strategische ligging. We logeerden in hotel City, een enorm lux hotel voor zo’n relatief kleine stad.
De andere morgen zijn we de oude stad gaan bezichtigen en hier vind je duidelijk twee verschillende culturen: westers en oosters wat te maken heeft met de bevolking welke bestaat uit christenen en moslims. Enorme leuke winkelstraatjes en terrasjes met legio bussen met toeristen welke vanuit Split – Kroatië dagtochten hier naar toe maken. Indrukwekkend en wereldberoemd is de oude brug welke is gebouwd over de Neretva rivier, het is een betonnen boogbrug en ligt 50 mtr. boven de waterspiegel en natuurlijk hebben we een duiker laten springen van de brug in de rivier en het was verbluffend hoe lang dat nog duurde voor dat die duiker het water raakte. Het overgrote deel van onze groep was beneden aan de oever van de rivier en konden mooie spots maken van dit spektakel. Na het bezoek van de oude stad zijn we naar een mooi klein plaatsje gereden: Buno waar we genoten hebben van een heerlijke lunch: verse forel uit de rivier en we zaten allemaal onder een lange luifel vanwege de warme zon en direct aan het koele water van de rivier. Een zalig vredig plaatsje en heerlijke vis. Na de lunch kon men nog een kijkje nemen in een soort klooster waar iedereen in diverse kleding naar binnen moest wat de nodige hilariteit teweeg bracht.
De andere morgen vertrokken we uit Mostar door een prachtig hooggebergte met schitterende uitzichten naar Medugorje. Volgens de legende zou op 24 juni 1981 de maagd Maria verschenen zijn aan zes jonge katholieke priesters in opleiding en tot hen hebben gesproken . Ook vele anderen beweren die dag een bepaald licht te hebben gezien. Sindsdien hebben vele miljoenen katholieken dit grootste bedevaartstadje in Europa bezocht. Het is onvoorstelbaar zo enorm veel bedevaartgangers via Split in Kroatie wat heel dichtbij is, dagelijks hier deze plaats bezoeken en moeten een stukje de berg op naar de drie maria-kruizen welke de plaats markeren waar zij verschenen zou zijn, velen gaan zelfs op blote voeten. Of die legende wel of niet waar is, het is van een klein bergstadje een wereldberoemde plaats geworden wat met de handel van souveniers en door de komst van de toeristen bijzonder welvarend en rijk is geworden.
Van Medugorje vertrokken richting Sarajevo met en lunchstop in Konjic, meer dan de helft heeft hier geen gebruik van gemaakt want aan de rand van Konjic was sinds enkele weken op afspraak en onder begeleiding het mogelijk om een enorme bunker in het hooggebergte te gaan bezoeken. Deze atoomvrije bunker is gebouwd in opdracht van Tito met de bedoeling dat bij een atoomoorlog hij heel lange tijd met 350 personen vanuit deze bunker het land kon besturen zonder enig nodige hulp van buitenaf , alle voorzieningen zijn in deze atoombunker aanwezig. We hebben een deel hiervan bekeken , een indrukwekkende massa beton met vele gangen en ruimtes met elektrische centrales en alle denkbare voorzieningen om lange tijd te kunnen overleven met alle nodige communicatieapparatuur.
Er is 23 jaar lang in het allerhoogste geheim aan gebouwd en slechts 4 personen waren hiervan op de hoogte. Uit de hele wereld is hiervoor al belangstelling getoond en ook een delegatie van de NAVO heeft het recentelijk bezocht. Konjic is een mooie stad met een prachtige ligging in de bocht van de Neretva rivier met diverse grote en diepe meren tussen twee reusachtige bergkloven. Het heeft een subtropisch klimaat en staat bekend om zijn fruitteelt. Vanaf Konjic hebben we de prachtige route vervolgt naar Sarajevo, een indrukwekkende stad waar de Balkanoorlog zeer heftig is geweest. We zijn dwars door de stad heen gereden naar het Jahorina gebergte naar ons hotel Javada, boven in de bergen met enorme skigebieden .
Sarajevo is de hoofdstad van Bosnië-Herzegovina en één van de belangrijkste steden van de Balkan.
Ook in deze stad de verdeling in het geloof: katholieken en moslims. In 1914 begon hier de 1ste-wereldoorlog door de moord op aartshertog Frans Ferdinant. In 1984 werden in Sarajevo de Olympische winterspelen gehouden. Tijdens de laatste oorlog werd Sarajevo zeer zwaar gebombardeerd o.a. door de NAVO. Dicht bij ons hotel liggen nog twee geblakerde ruïnes van twee hotels die bij vergissing door de NAVO zijn gebombardeerd omdat men dacht dat Karovic die hier vlakbij is geboren in het stadje Pale, zijn hoofdkwartier zou hebben. Over het algemeen zijn de meeste oorlogsherkenningen echter gerepareerd en is Sarajevo een bruisende stad maar onderscheid zich wel van andere steden omdat criminaliteit hier toch veelvuldig voorkomt en er ook drugsverslaafden in de stad rondlopen.
Na het ontbijt de ander morgen in ons hotel zijn we eerst naar Visoko gegaan om een bezoek te brengen aan de pyramides die daar aanwezig zijn. Alle vijf zijn duidelijk herkenbaar aan de vorm en lijken min of meer te passen in het berglandschap vanwege de begroeing van de afgelopen duizenden jaren. Volgens de wetenschappers zijn deze zeker 12.000 jaar oud en gebouwd voor genizing van bepaalde ziektes en aandoeningen. Men is al jaren bezig met het leeghalen van een enorm groot en lang gangenstelsel wat dicht gemaakt is met zand en stenen van de rivierbedding van de Bosna. Dit werk wordt gedaan door jongenarcheologische vrijwilligers vanuit de hele wereld, tijdens onze wandeling kwamen we ook een Nederlandse en Belgische vrijwilligster tegen. Als je door het gangenstelsel loopt valt direct op de constante temperatuur en ondanks dat er geen directe luchtstroom van buitenaf is voelt juist deze aanwezig lucht heel goed en gezond aan en is zeer geneeskrachtig voor astmatische patiënten dit was ook duidelijk merkbaar als je daar doorheen liep. De pyramides zijn gebouwd van beton, echter een kwaliteit die nog niet in de wereld is ontdekt, zelfs de hardste diamantboren breken af op deze keiharde beton. De geneeskrachtige lucht wordt veroorzaakt door onderliggend water van een zeer bijzondere kwaliteit en op diverse plaatsen zijn grote stenen ontdekt met daarin vele tekens gemaakt welke nog niet zijn ontcijferd. Ook zijn er stenen boven waterputten die als je dicht met je hand boven deze steen komt elektrogolven afgeven die zeer goed voelbaar zijn. Helaas heeft men zeer weinig medewerking om dit sneller bloot te gaan leggen, het labyrint is ca. 16 km. lang en men heeft eigenlijk heel grote verwachtingen van de pyramide van de zon. Al deze ontdekkingen halen alle theorieën vanuit het begin van het christendom en alle andere geloven keihard onderuit en dat is de belangrijkste reden om dit zo weinig mogelijk te promoten.
Het is zeer indrukwekkend om dit te bezoeken en al deze zaken wat tot nu toe in het labyrint is blootgelegd te kunnen zien en voelen. Het zou me niet verbazen dat er nog vele raadsels te voorschijn komen. Na deze zeer interessante belevenis zijn we naar de oude stad gegaan met al die oude en smalle straatjes met winkeltjes en terrasjes en vele oude ambachten. Als je hier doorheen loopt zie je duidelijk de afscheiding tussen oost en west, of te wel : moslims en katholieken, het moslimgedeelte lijkt erg veel op het oude stadsgedeelte van Istanboel maar het is allemaal erg leuk en niet duur. Leuk was dat Vasko live op de Bosnische televisie was voor een programma om de mogelijkheden voor tourisme te gaan opbouwen in Bosnië waarbij werd meegedeeld dat de eerste toeristische rondreis door Bosnië met een bus vanuit Nederland een feit was. Ongewild toch een stukje historie gemaakt.
De laatste dag in Sarajevo was het regenachtig en boven in de bergen vrij fris, de bedoeling was om daar iets leuks te organiseren maar was vanwege het frisse weer niet aan te bevelen. We zijn die dag boven gebleven en iedereen mocht gratis gebruik maken van alle welness faciliteiten van het hotel waar dankbaar gebruik van werd gemaakt en iedereen heeft van een gratis barbecue-lunch kunnen genieten waarna bij het diner die avond afscheid werd genomen van Vasko welke de andere morgen heel vroeg moest vertrekken.
Wij zijn die morgen begonnen aan de terugreis en vanaf Sarajevo hebben we de oostelijke route genomen via de dalen rond de rivier Bosna en de stad Zenica naar Zagreb in Kroatië in het overnachtingshotel Laguna. De andere morgen hadden we helaas een ernstig zieke reisgenote die we naar het Academisch ziekenhuis hebben moeten brengen en nadat alles hiervoor geregeld was zijn we richting Velburg vertrokken via Slovenië – Oostenrijk en Passau. De grensfaciliteiten gaven niet al te veel vertragingen zodat we nog redelijk op tijd in het pittoreske Velburg met het identieke overnachtingshotel “Zur Post” aankwamen, dit overnachtingshotel is bij onze groep inmiddels al goed bekend is. De andere morgen vertrokken voor het laatste deel van de reis naar Walcheren waar we begin van de avond aankwamen en getrakteerd werden op een koude en natte douche bij het uitstappen.
Kort samengevat kunnen we stellen dat we een schitterende reis hebben gehad, uiteraard best wel intensief voor de ouderen maar dit was wel de meest verrassende , imponerende en leerzame reis ooit door ons gedaan en ik denk dat als wij over jaren hierover praten we beslist altijd de mooie beelden zullen herinneren over dit indrukwekkende en prachtige land. Iets om nooit te vergeten.
